Miasto bywa określane mianem „wodnej stolicy Polski”. I doprawdy nie ma w tym stwierdzeniu krztyny przesady! Dość powiedzieć, że krzyżują się tutaj międzynarodowe systemy dróg wodnych zachodniej i wschodniej Europy – w tym droga E40 (łącząca Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym) oraz E70, dzięki której z Antwerpii w Belgii dotrzeć można do Kłajpedy na Litwie!
Przez serce Starego Miasta przepływa piękna Brda, nieco dalej znajduje się historyczny Kanał Bydgoski, a w dzielnicy Fordon podziwiać można „królową polskich rzek” – Wisłę. Poza tym, przez miasto przepływa kilkadziesiąt mniejszych i większych ciągów wodnych, a całość kreuje jedyny w swoim rodzaju, wodny klimat.
A jeśli komuś wciąż mąło, spojrzeć można nieco szerzej: na okolice miasta. Wespół z podmiejskim systemem wód, rzeki i kanały Bydgoszczy tworzą bowiem tzw. Bydgoski Węzeł Wodny, o łącznej długości nabrzeży ponad 100 km. Powiedzieć, że to idealne miejsce dla wodniaków, to jak nie powiedzieć nic!
Historia wodą pisana
Woda towarzyszyła Bydgoszczy od samego początku. Dosłownie, bowiem najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie, odkrywane były właśnie w pobliżu tutejszych rzek. Co więcej, pierwsze osady, które można określić mianem poprzedniczek dzisiejszej Bydgoszczy, zlokalizowane były na wyspach, otoczonych wodami Brdy. W średniowieczu Bydgoszcz bywała określana mianem „miasta na trzech wyspach”. Wyspy te, utworzone przez zakole Brdy, a także rozciągającą się wokół miasta lokacyjnego fosę obronną. Pozostałością po tamtych czasach jest zlokalizowana w obrębie Starego Miasta Wyspa Młyńska, dawniej nazywana także Wyspą Królewską.
Handel rzeczny, prowadzony na Wiśle i Brdzie, sprawiły, że w wiekach XV-XVII przez miasto przechodziła większość eksportowanego z Polski zboża. Dzięki temu Bydgoszcz stała się naprawdę znaczącym ośrodkiem w skali kraju. Jeszcze większym impulsem rozwoju gospodarczego było dla miasta wybudowanie Kanału Bydgoskiego (1773-1774). Wodne połączenie z Europą Zachodnią sprawiło, iż Bydgoszcz bardzo szybko stała się dużym, w pełni nowoczesnym miastem. Na tutejszych drogach wodnych dosłownie zaroiło się od parostatków, barek i innych jednostek pływających.
Zabytki w zwierciadle wody odbite
Bydgoszcz to prawdziwy raj dla miłośników zabytków hydrotechniki. Na ich czele stoi najstarszy wciąż działający na terytorium Polski śródlądowy kanał wodny: Kanał Bydgoski. W jego biegu w graniach miasta znajduje się 7 śluz, z których część pochodzi z początku XIX wieku. Najpiękniejsza część Kanału to 3-kilometrowy, wyłączony z żeglugi odcinek, na terenie osiedla Okole.
Na staromiejskim odcinku Brdy w wodzie przeglądają się najbardziej charakterystyczne budowle miasta – spichrze. Te niewątpliwej urody budynki służyły niegdyś jako miejsce magazynowania towarów, spławianych następnie drogami wodnymi. Najstarsze z nich: Biały Spichlerz na Wyspie Młyńskiej oraz spichlerz holenderski przy ul. Mostowej, wybudowano jeszcze w XVIII w.
Poza Kanałem Bydgoskim, śluzy znajdują się także na Brdzie, m.in Śluza Miejska w centrum oraz Śluza Brdyujście i Śluza Czersko Polskie, tuż przy ujściu rzeki do Wisły. W mieście podziwiać można także jazy wodne, np. Jaz Farny z przełomu XIX i XX w. oraz Jaz Czersko Polskie – najstarszy w Polsce jaz typu walcowego.
A jeśli zwiedzającym nie wystarczą zabytki hydrotechniki, warto nieco oddalić się od wody. Tam turystów zachwycą zabytkowe, gotyckie kościoły, jak np. XV-wieczna katedra pw. św. Marcina i Mikołaja czy kościół Klarysek z XVII-w. Usatysfakcjonowani będą bez wątpienia także miłośnicy architektury mieszkaniowej, bowiem w Bydgoszczy znajduje się jedno z największych w Europie skupisk secesyjnych i eklektycznych kamienic! Osobom poszukującym klimatu polskich, przedwojennych miast, polecamy przede wszystkim spacery po ulicach Augusta Cieszkowskiego oraz 20 stycznia 1920 roku.
Błękit i zieleń
Skoro jest woda to musi być i zieleń! Bydgoszcz położona jest tak naprawdę na wielkiej polanie, będąc z każdej strony otoczona lasami. Lasy zajmują zresztą niemal 1/3 jej powierzchni, a obrazu „zielonego miasta” dopełniają parki i skwery, których powierzchnia przekracza 900 ha – to po Warszawie drugi wynik w Polsce. Warto odwiedzić choćby najstarszy w mieście park Kazimierza Wielkiego, którego początki sięgają XVII w., czy śródmiejski park Jana Kochanowskiego, słynny ze względu na usytuowaną w nim rzeźbę Łuczniczki, będącą jednym z symboli miasta.
Nie sposób nie wspomnieć także o największym w Polsce parku miejskim, a więc Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku „Myślęcinek”, gdzie poza częścią stricte leśną na odwiedzających czeka wiele innych atrakcji, jak choćby: ogród zoologiczny, park dinozaurów, strefa gastronomiczna i rozrywkowa oraz liczne ścieżki rowerowe i trasy biegowe.
Piękne tereny zielone rozciągają się także wzdłuż nabrzeży cieków wodnych. Niezwykłych wrażeń dostarczają spacery po nadbrdańskich bulwarach, Wyspie Młyńskiej czy pełnych pomnikowych drzew Plantach nad Starym Kanałem Bydgoskim. Zieleń w wyważony sposób przenika się z architekturą, czego najlepszym dowodem takie rozwiązania jak zabytkowa dzielnica Sielanka, utworzona w myśl idei „Miasta Ogrodu”.
Miasto sportu. Miasto kultury
Bydgoszcz wychowała całe generacje mistrzów sportów wodnych - wioślarzy i kajakarzy, medalistów globu i olimpijskich. Dominację miasta na wodnej mapie Polski podkreśla fakt, iż lokalna drużyna LOTTO Bydgostia-Bydgoszcz zdobywa drużynowe mistrzostwo kraju nieprzerwanie od… 1993 roku! To oczywiście absolutny rekord świata, uwzględniając wszelkie sporty drużynowe.
Miasto posiada także bogate tradycje lekkoatletyczne (na stadionie im. Zdzisława Krzyszkowiaka co roku odbywa się m.in. Memoriał im. Ireny Szewińskiej), piłkarskie (Zawisza Bydgoszcz zdobył w ostatnim dziesięcioleciu m.in. Puchar i Superpuchar Polski, a wychowankiem klubu jest jeden z najwybitniejszych polskich piłkarzy w historii, Zbigniew Boniek) czy żużlowe (Polonia Bydgoszcz to 7-krotny mistrz kraju).
Na bardzo wysokim poziomie stoi w Bydgoszczy także kultura! Nad Brdą, w sąsiedztwie Starego Miasta, wznosi się gmach Opery Nova, w której od 1994 r. odbywa się Bydgoski Festiwal Operowy. W obrębie Śródmieścia rozciąga się z kolei Dzielnica Muzyczna – jedyne tego typu założenie w całym kraju. Na niewielkiej przestrzeni działają tutaj cenione na całym świecie instytucje: Filharmonia Pomorska im. Ignacego Paderewskiego, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego oraz Państwowy Zespół Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina. Warto też zajrzeć na Wyspę Młyńską, gdzie można odwiedzić Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego oraz Centrum Nauki i Kultury Młyny Rothera, które w tym roku stało się siedzibą konferencji, a na co dzień tętni kulturalnym życiem.